W ostatnich latach Niemcy stały się jednym z głównych celów emigracyjnych dla wielu Polaków, którzy poszukują stabilizacji finansowej oraz lepszych warunków życia. Zmiany demograficzne oraz nowe wyzwania rynkowe sprawiają, że niemiecki system emerytalny zyskuje na znaczeniu jako jeden z kluczowych elementów socjalnych gwarancji dla mieszkańców. W związku z tym, wielu z nas może zastanawiać się, po ilu latach pracy w Niemczech nabywa się prawo do niemieckiej emerytury oraz jakie są warunki jej przyznawania.
Niemiecka emerytura to nie tylko kwestia świadczeń, ale także istotny aspekt planowania życia po zakończeniu aktywności zawodowej. System ten jest złożony i wieloetapowy, oferuje stabilne wsparcie finansowe, ale wymaga też spełnienia określonych warunków. Przede wszystkim, aby ubiegać się o niemiecką emeryturę, konieczne jest zgromadzenie odpowiedniej liczby lat pracy, co dla obcokrajowców może stanowić pewne wyzwanie.
W naszym artykule szczegółowo wyjaśniamy, jak działa system emerytalny w Niemczech, jakie są obecne stawki emerytalne oraz co jest wymagane, aby móc na nią liczyć. Zwracamy uwagę na to, jak ważne jest odpowiednie dokumentowanie swojego zatrudnienia oraz jakie kroki należy podjąć, by zabezpieczyć sobie spokojną starość poza granicami Polski. Warto również zaznajomić się z procedurą aplikacyjną, która, mimo swojego skomplikowania, stanowi klucz do uzyskania świadczeń emerytalnych w Niemczech.
Funkcjonowanie systemu emerytalnego w Niemczech
Pracując w Niemczech, składka emerytalna jest automatycznie potrącana z Twojej pensji brutto przez pracodawcę, który również dokłada własne środki do tego systemu. Państwo oferuje dodatkowe zachęty w formie ulg podatkowych. Zebrane fundusze są przeznaczone na bieżące wypłaty dla emerytów. Kiedy osiągniesz wiek emerytalny, będziesz otrzymywał świadczenia finansowane przez osoby aktualnie pracujące, co jest znanym mechanizmem systemu repartycyjnego.
Rodzaje emerytur w Niemczech
W Niemczech rozróżnia się kilka rodzajów emerytur:
Regelaltersrente – podstawowa
Frühere Pensionierung – wcześniejsza emerytura (45 lat stażu)
Erwerbsminderungsrente – z tytułu niepełnosprawności
Ruhestand für Bergleute – dla górników (od 60 r. ż.)
Hinterbliebenenrente – dla wdowy, bądź wdowca
Grundsicherung – dodatek dla osób o niskich dochodach
Kto opłaca składki na ustawowe ubezpieczenie emerytalne?
Osoby zatrudnione, których wynagrodzenie przekracza 520 euro miesięcznie, są zobowiązane do automatycznego odprowadzania części swoich dochodów na rzecz ubezpieczenia emerytalnego. Natomiast indywidualni przedsiębiorcy oraz urzędnicy służby cywilnej, którzy nie są zobowiązani do obligatoryjnego ubezpieczenia, mogą na zasadzie dobrowolności decydować o opłacaniu składek emerytalnych, pod warunkiem, że nie otrzymują jeszcze świadczeń emerytalnych z tytułu osiągnięcia odpowiedniego wieku.
Czy mam prawo do niemieckiej emerytury?
Aby zakwalifikować się do otrzymania niemieckiej emerytury, musisz spełnić określone kryteria: osiągnięcie minimalnego wieku emerytalnego oraz wystarczający okres opłacania składek ubezpieczeniowych.
W Niemczech regularny wiek emerytalny dla osób urodzonych po 1957 roku wynosi 65 lat i 11 miesięcy. Osoby urodzone po roku 1975 muszą pracować do 67. roku życia.
Możliwość otrzymania emerytury jest przyznawana tylko tym, którzy opłacali składki emerytalne przez co najmniej pięć lat, co jest określane jako minimalny okres ubezpieczenia. Warto zauważyć, że jeżeli nie opłacałeś nigdy składek emerytalnych lub nie osiągnąłeś wymaganego minimalnego okresu ubezpieczenia, nie będziesz uprawniony do otrzymania niemieckiej emerytury.
Składki emerytalne a Minijob
Dla osób wykonujących tzw. Minijob istnieje możliwość zwolnienia z obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego. Aby skorzystać z tej opcji, należy złożyć odpowiedni wniosek u swojego pracodawcy. Jeśli zdecydujesz się na kontynuowanie ubezpieczenia, określony procent Twojego wynagrodzenia będzie przeznaczony na składkę emerytalną. Chociaż oznacza to niższe miesięczne dochody, pozwala to na zgromadzenie praw emerytalnych, które mogą umożliwić wcześniejsze przejście na emeryturę.
Jak wysoka jest składka emerytalna w 2024 roku?
W roku 2024, składka emerytalna w Niemczech będzie wynosić 18,6% wynagrodzenia brutto. Koszty te są równo podzielone między pracodawców i pracowników, co oznacza, że pracownicy odprowadzą 9,3% swojego miesięcznego wynagrodzenia brutto na ubezpieczenie emerytalne. W poprzednich latach, takich jak 2023 i 2022, stawka składki emerytalnej w ramach powszechnego ubezpieczenia również utrzymywała się na poziomie 18,6% wynagrodzenia brutto.
2024 | w procentach | odpowiada zarobkowi w wysokości 4105 EUR |
Stawka składki na ubezpieczenie emerytalne | 18,6% | 763,53 € |
Udział pracodawcy w składce emerytalnej | 9,3% | 381,77 € |
Udział pracowniczy w składce emerytalnej | 9,3% | 381,77 € |
Jak obliczana jest emerytura niemiecka?
O wysokości Twojej emerytury decydują okresy składkowe i poziom Twoich dochodów. Im dłużej płacisz składki i im wyższe dochody, tym wyższa będzie Twoja emerytura. Okresy składkowe to okresy, w których opłacałeś składki na ustawowe ubezpieczenie emerytalne. Okresami nieskładkowymi są np. miesiące lub lata, które spędziłeś na wychowaniu dzieci, opiece nad osobą bliską, na urlopie macierzyńskim, na rehabilitacji po chorobie lub na szkoleniu.
Minimalna emerytura w Niemczech
W niemieckim systemie emerytalnym nie istnieją ogólne minimalne emerytury. Wysokość emerytury jest określana na podstawie indywidualnego czasu trwania ubezpieczenia. Osoby otrzymujące bardzo niskie emerytury mogą jednak kwalifikować się do dodatkowych świadczeń socjalnych, które są zapewniane przez państwo.
Grundrentenzuschlag (dodatek do emerytury podstawowej)
Zgodnie z ustawą z 2020 roku, od 1 stycznia 2021 roku wprowadzono w Niemczech Grundrentenzuschlag. Jest to dodatek przysługujący emerytom z bardzo niskimi emeryturami, którzy pracowali przynajmniej 33 lata, a ich dochody nie przekroczyły 80% średniego wynagrodzenia wszystkich ubezpieczonych. Dodatek wynosi od 75 do 405 EUR miesięcznie i jest zależny od dochodów gospodarstwa, które nie mogą przekraczać 1 250 EUR dla osób samotnych i 1 950 EUR dla par.
Grundsicherung (podstawowe wsparcie dochodu)
Osoby otrzymujące bardzo niskie emerytury, które nie kwalifikują się do Grundrentenzuschlag, mogą starać się o Grundsicherung. To świadczenie państwowe jest przeznaczone dla osób starszych lub niezdolnych do pracy, których dochody nie przekraczają 1 015 EUR miesięcznie. Świadczenie obejmuje pomoc na pokrycie kosztów życia, mieszkania, ogrzewania, ubezpieczeń zdrowotnych i długoterminowej opieki, a także specjalne wsparcie dla wybranych grup.
Średnia wysokość emerytury w Niemczech
Aktualnie średnia emerytura w Niemczech dla mężczyzn wynosi około 1728 € brutto miesięcznie, a kolei dla kobiet wysokość emerytury - około 1316 € brutto. Szacuje się, że około 25,5 mln osób pobiera to świadczenie.
Ile wynosi emerytura w Niemczech po 5 i 10 latach pracy?
W przypadku, gdy pracownik legalnie pracował przez 5 lat w Niemczech i odprowadzał regularnie obowiązkowe składki emerytalne, jego miesięczne świadczenie emerytalne wynosi około 180 euro. W miarę wydłużania się okresu zatrudnienia, oczekiwana emerytura również rośnie, co wynika z dłuższego czasu płacenia składek. Zgodnie z kalkulatorem Niemieckiego Ubezpieczenia Emerytalnego, po dziesięciu latach pracy przy średnich zarobkach 3000 euro brutto miesięcznie, emerytura wyniesie około 262 euro miesięcznie.
Podwyżka emerytur w Niemczech w roku 2024
Zaplanowana na 1 lipca 2024 roku korekta emerytur spowoduje znaczący wzrost świadczeń dla około 21 milionów niemieckich emerytów. Emerytury wzrosną kolejny rok z rzędu, tym razem o 4,57%. Przykładowo, emeryci otrzymujący miesięcznie 1500 euro zyskają dodatkowe 69 euro, a ci z emeryturą 2000 euro otrzymają 91 euro więcej. Takie zmiany zapewnią znaczne zwiększenie dostępnych środków dla osób na emeryturze.
Aktualna emerytura | Podwyżka emerytury w euro | Nowa emerytura od 01.07.2024 |
1.300 | 59 | 1.359 |
1.400 | 64 | 1.464 |
1.500 | 69 | 1.569 |
1.600 | 73 | 1.673 |
1.700 | 78 | 1.778 |
1.800 | 82 | 1.882 |
1.900 | 87 | 1.987 |
2.000 | 91 | 2.091 |
2.100 | 96 | 2.196 |
2.200 | 101 | 2.301 |
2.300 | 105 | 2.405 |
2.400 | 110 | 2.510 |
Gdzie i jak złożyć wniosek o niemiecką emeryturę?
Jeśli mieszkasz w Niemczech, należy złożyć wniosek emerytalny do Deutsche Rentenversicherung. To samo dotyczy sytuacji, gdy mieszkasz w Niemczech na stałe i masz nabyte uprawnienia emerytalne w Polsce. W takim przypadku niemiecki urząd emerytalny nawiąże współpracę z ZUS-em w celu przetworzenia Twojej sprawy.
Dla osób mieszkających w Polsce, które nabyły prawo do niemieckiej emerytury, odpowiedni wniosek należy złożyć do ZUS, który zajmie się przekazaniem dokumentacji do niemieckiego odpowiednika.
W celu zapewnienia terminowego otrzymania emerytury, zaleca się złożenie wniosku przynajmniej trzy miesiące przed planowanym terminem rozpoczęcia wypłaty. Można to zrobić online na stronie deutsche-rentenversicherung.de lub drogą pocztową. Rozważ korzystanie z usług doradczych firm specjalizujących się w niemieckich ubezpieczeniach emerytalnych, które mogą pomóc w prawidłowym wypełnieniu wniosku.
Do wniosku należy dołączyć:
• skan dokumentu tożsamości, takiego jak dowód osobisty lub paszport,
• numer ubezpieczenia emerytalnego,
• nazwę i numer ubezpieczenia w towarzystwie ubezpieczeniowym,
• numer identyfikacji podatkowej,
• dane bankowe.
Dodatkowo, jeśli posiadasz dzieci, konieczne będzie dostarczenie ich aktów urodzenia. Podczas składania wniosku ważne jest, aby uwzględnić wszystkie okresy ubezpieczenia zdobyte w państwach Unii Europejskiej.
Warto pamiętać, że jeśli wniosek zostanie złożony późno lub jego rozpatrywanie się wydłuży, istnieje możliwość wypłaty emerytury z mocą wsteczną za okres do trzech miesięcy.
Czy czas, który przepracowałem w Polsce też się liczy?
Okresy pracy w Polsce mogą być uwzględniane w obliczaniu prawa do emerytury wraz z okresami pracy za granicą. Jest to możliwe, gdy drugi kraj, w którym pracowałeś, jest członkiem Unii Europejskiej lub państwem, które posiada z Niemcami umowę o zabezpieczeniu społecznym. Dzięki temu, można kumulować okresy pracy z różnych krajów, co może prowadzić do otrzymywania emerytury z więcej niż jednego kraju na podstawie łącznego okresu zatrudnienia.
Jaki jest mój numer ubezpieczenia emerytalnego?
Numer Ubezpieczenia Emerytalnego (RVNR) to unikalny, dwunastocyfrowy numer, który jest przyznawany na całe życie. W Niemczech, wszystkie dzieci urodzone od roku 2005 otrzymują ten numer automatycznie. Dorośli otrzymują swój numer RVNR w momencie rozpoczęcia pierwszej pracy, która podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu.
Ten numer można znaleźć na karcie ubezpieczenia społecznego oraz w dokumentacji wysyłanej przez niemieckie instytucje ubezpieczeniowe. Jeżeli nie jesteś w stanie odnaleźć swojego numeru, warto skontaktować się z lokalnym zakładem ubezpieczeń zdrowotnych lub bezpośrednio z niemieckim zakładem ubezpieczeń emerytalnych.
Skąd mam wiedzieć, jaką emeryturę będę dostawać?
Informacje te można znaleźć w corocznym sprawozdaniu emerytalnym. Zawiera ono informacje, ile wpłaciłeś do tej pory i jaka będzie Twoja emerytura po przejściu w stan spoczynku, jeśli nadal będziesz mieć te same dochody. Znajdziesz tam również dalsze informacje, np. informacje o tym, kiedy możesz normalnie przejść na emeryturę.
Informacje o rocznej emeryturze będziesz otrzymywać automatycznie co roku, jeśli masz co najmniej 26 lat i opłacałeś składki przez co najmniej pięć lat. Jeśli masz co najmniej 55 lat, zamiast tego co trzy lata będziesz otrzymywać bardziej szczegółowe informacje na temat emerytury. Ponadto każdy ubezpieczony ma prawo żądać od niemieckiego ubezpieczenia emerytalnego informacji emerytalnych. Można to zrobić w języku niemieckim na stronie deutsche-rentenversicherung.de
Jeśli znajdziesz błędy w informacjach o swojej emeryturze lub emeryturze, możesz w każdej chwili zwrócić się do ośrodków doradztwa niemieckiego ubezpieczenia emerytalnego. Błędy mogą wystąpić np. w przypadku błędnego nieuwzględnienia okresów nieskładkowych. Przed przejściem na emeryturę warto uporządkować swoje konto emerytalne. Masz wtedy wystarczająco dużo czasu na przedstawienie wszelkich brakujących dowodów potwierdzających okresy składkowe lub okresy nieskładkowe.
Czy jako niemiecki emeryt mogę pracować na pół etatu?
Jako emeryt w Niemczech masz możliwość pracy bez ograniczeń. Ponieważ już pobierasz emeryturę, nie musisz odprowadzać składek emerytalnych od zarobków uzyskanych po przejściu na emeryturę. Istnieje jednak opcja dobrowolnego opłacania składek, co może pozytywnie wpłynąć na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych.
Jeżeli jednak Twoje łączne dochody, w tym emerytura, przekroczą ustalony limit zasiłku podstawowego, będziesz zobowiązany do zapłaty podatku od emerytury. Od stycznia 2023 roku limit zasiłku podstawowego wynosi 10 908 euro rocznie dla osób samotnych i 21 816 euro rocznie dla małżonków.
W przypadku wcześniejszej emerytury, nowe przepisy umożliwiają zarabianie bez wpływu na wysokość emerytury. Do końca 2022 roku obowiązywała reguła, która mówiła, że osoby na wcześniejszej emeryturze muszą ograniczyć swoje dodatkowe zarobki do 46 060 euro rocznie, aby nie zmniejszyć wysokości otrzymywanej emerytury. Od stycznia 2023 roku ten limit został zniesiony, co oznacza brak ograniczeń dotyczących dodatkowych dochodów dla osób na wcześniejszej emeryturze.
Czy po osiągnięciu wieku emerytalnego w Niemczech muszę przejść na emeryturę?
W Niemczech nie istnieje górny limit wieku, który zmuszałby do przejścia na emeryturę. Nie ma więc obowiązku rezygnacji z pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego. Kontynuacja pracy po tym czasie może skutkować wyższą emeryturą, nie tylko z powodu dłuższego okresu składkowego, ale również dzięki miesięcznemu dodatkowi do emerytury w wysokości 0,5% za każdy dodatkowy miesiąc pracy powyżej standardowego wieku emerytalnego.
Należy jednak zwrócić uwagę na indywidualne warunki umowne. W niektórych przypadkach, na podstawie umowy o pracę lub układu zbiorowego, zatrudnienie może automatycznie wygasać po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jeśli takie zapisy nie występują w Twojej umowie, nie zostaniesz automatycznie przeniesiony na emeryturę. W takim przypadku, aby przejść na emeryturę, wymagane jest formalne zakończenie stosunku pracy zgodnie z obowiązującymi okresami wypowiedzenia. Pracodawca nie ma również prawa zwolnić Cię tylko z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego.
Co mogę zrobić, jeśli nie mogę już pracować przed osiągnięciem wieku emerytalnego?
Jeśli w wyniku choroby lub wypadku straciłeś zdolność do pracy lub możesz pracować tylko ograniczoną liczbę godzin, możesz kwalifikować się do otrzymania tzw. renty z tytułu utraty zdolności do pracy. Aby ubiegać się o tę rentę, musisz spełnić określone kryteria:
Nie osiągnąłeś jeszcze wieku emerytalnego.
Na stałe nie jesteś w stanie pracować więcej niż 6 godzin dziennie.
Masz co najmniej 5-letni staż ubezpieczeniowy, w tym minimum 3 lata opłacania obowiązkowych składek.
Warto zwrócić uwagę, że jeśli nadal możesz pracować na innym stanowisku niż to, na którym się wyspecjalizowałeś, nie przysługuje Ci renta inwalidzka. Proces ubiegania się o tę rentę jest podobny do procesu ubiegania się o emeryturę, a w trakcie składania wniosku konieczne jest przedłożenie zaświadczeń lekarskich potwierdzających utratę zdolności do pracy.
Przydatny artykuł!